روشنایی بهینه با استفاده از نور روز
حامد مصلحی
| دسته بندی:
مبانی روشنایی
| تاریخ انتشار:
16 خرداد 1398
سیستم های روشنایی در منازل به طور میانگین 8 الی 15 درصد از حجم برق مصرفی را به خود اختصاص می دهد، اگرچه چیدمان سیستم های روشنایی، نوع سیستم های روشنایی طراحی شده و رفتار کاربر می تواند تغییراتی در میزان آن ایجاد نماید. در صورتی که سیستم روشنایی به خوبی طراحی شده و کارآمد باشد می تواند در کاهش مصرف انرژی تاثیر به سزایی داشته باشد.
اهداف نورپردازی بهینه و کارآمد
1. محیطی امن، راحت، زیبا و مطلوب فراهم شود.
2. بهره وری انرژی تا حد ممکن حاصل شود.
نورپردازی ایده آل، شامل بسیاری از روش های استفاده از نور روز و روشنایی الکتریکی است تا بتواند توزیع نور در داخل ساختمان را بهینه کند. در این روش طراحی، تمامی عوامل تاثیرگذار بر انرژی ساختمان را درنظر می گیرند تا مصرف انرژی کلی ساختمان را به حداقل برسانند و نور روز ورودی به ساختمان را با روشنایی الکتریکی به شیوه ای بهینه ترکیب می کنند. در نورپردازی بهینه و کارآمد از دو راهکار سایه بان و شیشه(با سیستم های جدید) استفاده می شود تا شدت و طیف نور ورودی به خانه تعدیل شود و میزان گرمای دریافتی در طول فصول گرم و گرمای از دست رفته در فصول سرد به حداقل ممکن برسد. با توجه به جهت گیری ساختمان، بهترین ابعاد پنجره، نوع شیشه و سایه بان انتخاب می شود تا زوایای تابشی مورد نظر، گرمای دریافتی و خیرگی کنترل شوند.
نورپردازی کارآمد و موثر یعنی هر جا که مورد نظر و مورد نیاز است، از سیستم روشنایی استفاده کنیم و سایر موارد را کاهش دهیم و یا حذف نمائیم.
ملاحظات روشنایی با نور روز
هدف از دانش "نور روز" استفاده از نور روز جهت کاهش یا حذف روشنایی الکتریکی است.
نور خورشید منبع روشنایی روز است و شامل پرتوهای تابشی شدید، پرتوهای جهتدار و روشنایی آسمان (نور پراکنده ای که یک دهم روشنایی نور خورشید را دارد). نور روز پویاست و ویژگی هایش(شدت، رنگ و جهت) مدام در حال تغییر است.
سعی کنید ساختمان ها را به گونه ای طراحی کنید که در طول ساعاتی که از نور روز بهره مند هستید، نیازی به روشنایی الکتریکی نداشته باشید. هدف تمامی ساختمان های جدید باید همین باشد. مکان یابی، جهت گیری و ابعاد ساختمان نیز بر این موضوع اثرگذارند اما باید از تمامی ملاحظات جهت کاهش روشنایی الکتریکی در زمان دریافت روشنایی روز استفاده کرد. چنانچه این هدف تحقق یابد، می تواند سیستم کاهش مصرف انرژی موثری در ساختمان محسوب شود و چنانچه طراحی به خوبی صورت نگیرد، می تواند بار گرمایشی و سرمایشی را افزایش دهد.
در صورتی که سیستم کنترل نور روز به خوبی اجرا نشده باشد، ساکنان مجبور می شوند با پدیده خیرگی و یا عدم آسایش حرارتی دست و پنجه نرم کنند و از در دسترس ترین ابزارها برای کنترل وضعیت استفاده نمایند مثلا کشیدن پرده ها، روشن کردن سیستم تهویه و... و با اینکار منافعی که قرار بود از نور روز، عاید ساختمان شود بی اثر گردد.
نکات روشنایی به روش غیرفعال
برای نورپردازی محیط های کاری لازم است نور مستقیم تابیده شده از پنجره ها، نورگیرها و لوله های نوری نزدیک به محل کار باشد. پنجره باید در دیوارهای پیرامونی ساختمان قرار داشته باشد و نورگیر سقفی دقیقا بالای محل کار درنظرگرفته شود تا بتواند روشنایی مطلوب را فراهم نماید.
لوله های نوری به راحتی قابل نصب هستند، آنها را می توان به جای یک لامپ 60 واتی که بیش از هشت برای یک اتاق کم نور استفاده می شود جایگزین کرد.
طاقچه های نوری نور روز را به عمق اتاقها منعکس می کنند.آنها مناسب جهت های شمال و جنوب هستند و در جهات شرقی و غربی که زاویه تابش افقی دارند مناسب نیستند. یک طاقچه افقی که سطح روی آن قابلیت بازتاب بالایی دارد و بالاتر از خط دید نصب شده است تا نور روز را به سقف روشن اتاق و عمق فضا منعکس کند.
با تغییر ارتفاع، زاویه و نصب داخلی یا خارجی طاقچه های سقفی می توان الگو، شدت و عمق نفوذ نور طبیعی به داخل فضا را کنترل کرد. طاقچه های نوری باید دارای رنگ روشن باشند و به طور مکرر تمیز شوند. این طاقچه ها نه تنها نور را به عمق فضا هدایت می کنند بلکه می توانند با سایه اندازی روی پنجره از خیرگی ایجاد شده بکاهند. طاقچه های خارجی عموما سایه اندازی بهتری دارند در حالی که طاقچه های داخلی نور را به عمق بیشتری هدایت می کند. یک طاقچه ترکیبی می تواند نتیجه بهتری به ارمغان بیاورد.
آجرهای شیشه ای نیز برای ورود نور روز استفاده می شوند و می توان از آنها در مواقعی که دیوار در مرز محدوده ساختمان قرار دارد ومحدوده ای اطراف ساختمان وجود ندارد و یا نیاز به حریم خصوصی احساس می شود، استفاده کرد. آجرهای شیشه ای ورود نور روز به صورت پراکنده، حفاظت صوتی، حفظ حریم خصوصی و حفاظت در برابر آتش را فراهم می کنند.
منبع: www.yourhome.gov.au