استاندارد ISO 50001:2018 - سیستم های مدیریت انرژی - الزامات همراه با راهنمایی برای استفاده

ISO 50001 به عنوان یک استاندارد بین المللی، الزاماتی را برای سازمان ها به منظور ایجاد، پیاده سازی و بهبود سیستم های مدیریت انرژی (EnMS[1]) مشخص می کند. این استاندارد به سازمان ها کمک می کند تا با رعایت چارچوب خاصی در عملکرد، بهره وری، کاربری و مصرف انرژی بهبود مستمر داشته باشند. این چارچوب با مشخص کردن اندازه گیری ها، مستندات و گزارش ها سازمان ها را قادر می سازد تا بر پیشرفت فرآیندها و کارکنان خود نسبت به عملکرد انرژی نظارت کنند. ISO 50001 سازمانها را ملزم می کند تا خط مشی های جدیدی را برای استفاده کارآمد از انرژی و تعیین اهداف و چشم انداز برای دستیابی به آن خط مشی ها و بررسی تأثیرات آنها، اتخاذ کنند. در واقع تلاش برای دستیابی به پیشرفت های مداوم در مدیریت انرژی است.

استاندارد ISO 50002:2014 - ممیزی انرژی - الزامات همراه با راهنمایی برای استفاده

هدف از این استاندارد تعیین حداقل مجموعه الزامات مورد نیاز برای شناسایی فرصت ها برای بهبود عملکرد انرژی است. یک ممیزی انرژی شامل تحلیل تفصیلی عملکرد انرژی یک سازمان، تجهیز، سیستم ها یا فرایندها است. ممیزی انرژی برنامه اندازه گیری و مشاهده متناسب با کاربری انرژی، کارایی انرژی و مصرف است. ممیزی‌های انرژی به منظور شناسایی و اولویت بندی فرصت‌های بهبود عملکرد انرژی، کاهش تلفات انرژی و کسب مزایای زیست محیطی می باشد. خروجی های ممیزی شامل اطلاعات کاربری و عملکرد فعلی انرژی هستند که پروژه های بهبود اولویت بندی شده را برای بهبود عملکرد انرژی و کاهش هزینه های انرژی، فراهم می کنند.

استاندارد ISO 50003:2021 - سیستم های مدیریت انرژی - الزامات برای نهادهایی که ممیزی و گواهی سیستم های مدیریت انرژی را ارائه می دهند.

هدف از تدوین این استاندارد، تعیین الزاماتی برای شایستگی، ثبات و بی طرفی در ممیزی و گواهی کردن سیستم مدیریت انرژی برای نهادهای ارائه کننده این خدمات می باشد. برای اطمینان از اثر بخشی ممیزی سیستم مدیریت انرژی، این استاندارد فرآیند ممیزی، الزامات شایستگی کارکنان دست اندرکار در فرایند گواهی کردن سیستم مدیریت انرژی در مدت زمان ممیزی و نمونه گیری را تشریح می‌کند.

استاندارد ISO 50004:2020 - سیستم های مدیریت انرژی - راهنمایی برای پیاده سازی، نگهداری و بهبود سیستم مدیریت انرژی ISO 50001

استاندارد ISO 50004:2020 برای سازمان هایی که سطوح متفاوت مدیریت انرژی و تجربه سیستم مدیریت انرژی را دارند به کار می رود. این استاندارد، راهنماهای عملی برای ارائه ایده ها، مثال ها و راهکارهایی برای اجرای سیستم مدیریت انرژی در اختیارِ کاربر قرار می دهد و انتظار می رود همه سازمان ها از اجرای سیستم مدیریت انرژی بر اساس استاندارد ISO 50001 منتفع شوند. این راهنما اطلاعاتی در مورد چگونگی توسعه یک سیستم مدیریت یکپارچه ارائه نمی دهد.

استاندارد ISO 50005:2021 - راهنمایی در مورد اتخاذ رویکرد مرحله ای در مدیریت انرژی

این استاندارد دستورالعمل‌هایی برای پیاده‌سازی مرحله‌ای و گام به گام فرآیند پیاده سازی سیستم مدیریت انرژی را ارائه می دهد. این امر به ویژه برای شرکت های کوچک و متوسط که ممکن است منابع لازم برای ایجاد یک سیستم EnMS را به طور یکجا نداشته باشند، مفید است. با اتخاذ رویکرد مرحله‌ای، سازمان ها می‌توانند منابع و سطوح اولویت مناسب را بر اساس نیازها و ظرفیت‌های خود به راحتی تخصیص دهند و آنها را قادر سازد در اولین گام از استاندارد بهره‌مند شوند. اتخاذ رویکرد مرحله‌ای، سازمان‌ها را قادر می‌سازد تا کارهای کوچک را شروع کرده و به‌تدریج بر اساس نیازها و منابع ایجاد کنند و به آنها اجازه می‌دهد از همان ابتدا از مزایای استفاده کنند. ISO 50005 یک رویکرد پیاده سازی مرحله ای را با استفاده از 12 عنصر اصلی ISO 50001، تشریح می کند. این استاندارد بر اساس یک مدل بلوغ متشکل از چهار سطح است، با سطح 1 که اصول اولیه را برای کسانی که تجربه مدیریت انرژی کمی دارند، ارائه می‌کند و به تدریج به سمت سطحی مطابقت با ISO 50001 پیش می‌رود.

استاندارد ISO 50006:2014 - اندازه گيري عملكرد انرژي با استفاده از خطوط مبنا و شاخص هاي عملكرد انرژي

این استاندارد راهنمای های کاربردی در مورد چگونگی تحقق الزامات استاندارد ملی ایزو 50001 در ارتباط با استقرار، به کارگیری و نگهداشتن شاخص‌های عملکرد انرژی (EnPIs) و خطوط مبنای انرژی (EnBs) در اندازه‌گیری و تغییرات عملکرد انرژی، برای سازمان‌ها ارائه می دهد. شاخص‌های عملکرد انرژی و خطوط مبنای انرژی دو عنصر کلیدی وابسته در استاندارد ملی ایزو 50001 به شمار می‌روند که اندازه‌گیری و در نتیجه مدیریت عملکرد انرژی را در یک سازمان ممکن می‌سازند. عملکرد انرژی یک مفهوم گسترده است که با مصرف انرژی، کاربری انرژی و کارآیی انرژی در ارتباط است.

به منظور مدیریت مؤثر عملکرد انرژی در تسهیلات، سیستم‌ها، فرآیندها و تجهیزات، لازم است سازمان‌ها با نحوه به کارگیری انرژی و میزان مصرف آن در طول زمان آشنایی داشته باشند. یک شاخص عملکرد انرژی مقدار عددی یا معیاری است که نتایج متناظر با بازدهی، کاربری و مصرف انرژی را در تسهیلات، سیستم‌ها، فرآیندها و تجهیزات، کمی‌سازی می‌کند. سازمان‌ها، شاخص‌های عملکرد انرژی را به عنوان معیار عملکرد انرژی خود مورد استفاده قرار می‌دهند.

خط مبنای انرژی مرجعی است که عملکرد انرژی سازمان را در طول یک دوره زمانی تعیین شده، مشخص و کمی سازی می‌کند. خط مبنای انرژی، سازمان را قادر می‌سازد تا تغییرات در عملکرد انرژی میان دوره‌های زمانی انتخاب شده را مورد ارزیابی قرار دهد. خط مبنای انرژی همچنین به عنوان یک مرجع قبل و بعد از پیاده‌سازی اقدامات بهبود عملکرد انرژی به منظور محاسبه صرفه‌جویی انرژی، استفاده می‌شود.

استاندارد ISO 50007:2017 - خدمات انرژی - دستورالعمل هایی برای ارزیابی و بهبود خدمات انرژی به کاربران

این استاندارد به به مباحث مرتبط با خدمات انرژی ارائه شده توسط تامین کنندگان انرژی می پردازد. این خدمات انرژی را شامل دو دسته زیر می باشد:

• تامین/تولید و توزیع انرژی
• مشاوره در مورد بهره وری انرژی و بهبود آن

موارد زیر در محدوده استاندارد ISO 50007:2017 قرار دارند:

• تعریف زبان مشترک برای ذینفعان مختلف.
• تعریف مؤلفه ها و ویژگی های کلیدی خدمات انرژی به کاربران، با توجه به نیازها و انتظارات آنها.
• دستورالعمل برای برآوردن نیازها و انتظارات کاربران.
• معیارهای ارزیابی خدمات انرژی به کاربران.
• معرفی شاخص های عملکرد.
• نمونه هایی از شاخص های عملکرد.
• بهبود عملکرد؛
• آموزش یا آموزش برای کاربران برای درک خدمات انرژی ارائه شده توسط ارائه دهندگان خدمات انرژی.

استاندارد ISO/TS 50008:2018 - مدیریت انرژی و صرفه جویی در انرژی - مدیریت داده های انرژی ساختمان برای عملکرد انرژی- راهنمایی برای یک رویکرد سیستمی در تبادل داده

این سند دستورالعمل هایی را برای چگونگی تعریف، درخواست و دسترسی منظم به داده ها و اطلاعات مورد نیاز برای پیاده سازی سیستم مدیریت انرژی  به منظور بهبود مستمر عملکرد انرژی در ساختمان ها ارائه می دهد.

این داده ها می تواند شامل داده های مورد استفاده در تعیین مصارف بارز  (SEU[2])، مدیریت بهبود عملکرد انرژی از طریق استفاده از شاخص های عملکرد انرژی (EnPIs[3]) می باشد.

این استاندارد شامل موارد زیر نمی شود:

• ساختمان های مسکونی یا صنعتی؛
• ساختمان های حاوی فرآیند صنعتی که فرآیندهای صنعتی را نمی توان از سایر کاربری ها جدا کرد.

استاندارد ISO 50009:2021 - سیستم های مدیریت انرژی - راهنمایی برای استقرار سیستم مدیریت انرژی مشترک در سازمان های چندگانه

این استاندارد راهنمایی برای پیاده‌سازی سیستم مدیریت انرژی مشترک در چندین سازمان است که با هدف متحد کردن سازمان‌هایی که دارای عناصر مشترکی مانند تامین‌ انرژی برای بهینه‌سازی انرژی به صورت جمعی در هر اندازه هستند، کاربرد دارد. ISO 50009 به اندازه کافی انعطاف پذیر است که در هر موقعیتی که سازمان ها بخواهند مورد استفاده قرار گیرد. ایزو ۵۰۰۰۹ هدفی مشترک برای بهره وری انرژی در بخش‌های مختلف یک شرکت بزرگ یا مجموعه ای از شرکت های کوچک به اشتراک می گذارد.

استاندارد ISO 50010 - مدیریت و صرفه جویی در انرژی (در حال تدوین)

راهنمایی برای انرژی خالص صفر در عملیات

استاندارد ISO 50011 – سیستم مدیریت انرژی (در حال تدوین)

اندازه گیری پیشرفت مدیریت انرژی

استاندارد ISO 50015:2014 - اندازه‌گیری و صحه‌گذاری عملکرد انرژی سازمان‌ها

هدف از این استاندارد بین‌المللی، تدوین مجموعه‌ای از اصول و دستورالعمل‌های مشترک به‌منظور استفاده در راستای اندازه‌گیری صحه‌گذاری عملکرد انرژی و بهبود عملکرد انرژی یک سازمان است. اندازه‌گیری و صحه‌گذاری به واسطه بهبود عملکرد انرژی، ارزش‌افزوده ایجاد می‌کند. این استاندارد بین‌المللی می‌تواند فارغ از نوع انرژی مورد استفاده، به کار گرفته شود.

استاندارد ISO 50021:2019 - مدیریت انرژی و صرفه جویی در مصرف انرژی- دستورالعمل های کلی برای انتخاب ارزیاب های صرفه جویی در انرژی.

این استاندارد دستورالعمل‌هایی را برای انتخاب ارزیاب‌های صرفه‌جویی انرژی برای تعیین صرفه‌جویی انرژی (تحقق‌یافته) برای پروژه‌ها، سازمان‌ها و مناطق ارائه می‌دهد. اصول کلی و عوامل کلیدی را که باید در نظر گرفته شوند، مشخص می کند. همچنین نقش ها و مسئولیت ها را تعریف می کند، شایستگی های مورد نیاز را توصیه کرده و عناصر کلیدی را برای ارزیابی دانش و مهارت های ارزیاب های صرفه جویی انرژی ارائه می دهد.

در سطح پروژه و سازمان، این استاندارد برای ارزیاب های داخلی و خارجی صرفه جویی انرژی قابل اجرا است.

انتخاب ارزیاب هایی که صرفه جویی های انرژی پیش بینی شده را محاسبه می کنند خارج از محدوده این سند است.

استاندارد ISO/TS 50044:2019 - ارزیابی صرفه جویی در انرژی- ارزیابی اقتصادی و مالی پروژه های صرفه جویی در انرژی.

این استاندارد دستورالعمل هایی را برای نحوه مقایسه و اولویت بندی پروژه های صرفه جویی در انرژی (EnSPs[4]) قبل از اجرا با استفاده از ارزیابی اقتصادی و مالی ارائه می دهد.

این استاندارد برای تمام EnSP ها و اقدامات بهبود عملکرد انرژی (EPIA[5]) که توسط ذینفعان و سازمان ها برای بهبود عملکرد انرژی، صرف نظر از نوع و اندازه یک سازمان و مصرف و مصرف انرژی آن ایجاد شده است، قابل اجرا است.

روش‌شناسی روش‌های کمی‌سازی برای صرفه‌جویی انرژی پیش‌بینی‌شده و اندازه‌گیری و راستی‌آزمایی (M&V) صرفه‌جویی انرژی در محدوده این سند نیست.

یادآوری روش شناسی برای تخمین صرفه جویی انرژی هنگام تعیین صرفه جویی در هزینه بسیار مهم است.

روش تولید سناریو (ساختمان) برای اقدامات و اقدامات صرفه جویی انرژی در آینده تحت پوشش این سند نیست.

قوانین و روش های کلی در این سند را می توان به صورت مستقل یا در ارتباط با سایر استانداردها و پروتکل ها مورد استفاده قرار داد.

استاندارد ISO 50045:2019 - دستورالعمل های فنی برای ارزیابی صرفه جویی در انرژی نیروگاه های حرارتی.

این سند دستورالعمل های فنی کلی را برای ارزیابی صرفه جویی در انرژی نیروگاه های حرارتی قبل و/یا پس از اجرای اقدامات بهبود عملکرد انرژی (EPIA) ارائه می دهد. این استاندارد شامل ارزیابی، کارایی اجزای واحد، محاسبه شاخص ها، تجزیه و تحلیل و گزارش است.

این سند برای واحدهای تولید برق حرارتی موجود (TPGU[6]) قابل اجرا است، که در آن سوخت‌های فسیلی (مانند زغال‌سنگ، نفت، گاز طبیعی) فقط برای تولید برق یا برای تامین انرژی حرارتی (یعنی نیروگاه‌های سیکل ترکیبی) مصرف می‌شوند.

استاندارد ISO 50046:2019 - روش های کلی برای پیش بینی انرژی صرفه جویی شده (PrES).

این سند روش‌های کلی برای محاسبه صرفه‌جویی انرژی پیش‌بینی‌شده (PrES[7]) را با استفاده از روش‌های محاسبه مبتنی بر اندازه‌گیری، که به عنوان روش‌های منطبق بر اقدامات بهبود عملکرد انرژی (EPIA) نیز شناخته می‌شوند، مشخص می‌کند .

برای محاسبه PreES برای هر یک از موارد زیر قابل استفاده است:

• نوع EPIA؛
• بخش مصرف نهایی؛
• مصرف نهایی انرژی؛
• سطح تجمیع صرفه جویی در انرژی؛
• ذینفع.

استاندارد ISO 50047:2016 - صرفه جویی در انرژی - تعیین میزان صرفه جویی انرژی در سازمان ها

این استاندارد رویکردهایی را برای تعیین صرفه جویی انرژی در سازمان ها توصیف می کند. برای همه سازمان ها، خواه سیستم مدیریت انرژی مانند ISO 50001 داشته باشند یا نداشته باشند، قابل استفاده است.

این استاندارد به موضوعات زیر در زمینه صرفه جویی در انرژی می پردازد:

• تعیین هدف از تعیین صرفه جویی در انرژی.
• تعیین مرزها.
• حسابداری انرژی، از جمله انرژی اولیه و تحویلی و استفاده از واحدهای انرژی مشترک.
• انتخاب یک رویکرد برای تعیین صرفه جویی در انرژی.
• ایجاد یک خط پایه انرژی.
• عادی سازی مصرف انرژی.
• تعیین صرفه جویی در انرژی.
• گزارش دهی و سایر موارد.

استاندارد ISO 50049:2020 - روش های محاسبه تغییرات در کارایی و مصرف انرژی در سطح کشور، منطقه و شهر

این استاندارد دستورالعمل هایی را برای روش های تجزیه و تحلیل تغییرات در بهره وری انرژی و مصرف انرژی و برای اندازه گیری پیشرفت کارایی انرژی، برای کشورها، مناطق و شهرها ارائه می دهد. این استاندارد از سه روش محاسبه مختلف تشکیل شده است:

• ارزیابی اثرات ساختار در تغییر شدت انرژی.
• محاسبه شاخص های بهره وری انرژی؛
• تجزیه و تحلیل تجزیه مصرف انرژی.

این استاندارد برای ارائه یک ارزیابی آماری برای یک کشور، منطقه یا شهر قابل استفاده است. برای محاسبه تغییرات در مصرف انرژی یا بهره وری انرژی در سطح مصرف کننده خرد (مانند خانواده ها، سازمان ها، شرکت ها) اعمال نمی شود.

[1] Energy management systems

[2] Significant Energy Uses

[3] Energy Performance Indicators

[4] Energy Saving Projects

[5] Energy Performance Improvement Actions

[6] Thermal Power Generating Units

[7] Predicted Energy Savings