خرد اقلیم یا micro climate
faeghe rahnama
| دسته بندی:
مباحث اقلیمی
| تاریخ انتشار:
19 تیر 1398
برای آشنایی با مفهوم خرد اقلیم شهر تهران را در نظر بگیرید، محله های مختلف تهران شرایط آب و هوایی متفاوتی دارند. برای مثال ممکن است در مناطق شمالی تهران هوا بارانی و خنک تر باشد ولی در همان زمان در مناطق جنوبی هوا گرم و آفتابی باشد، این تفاوت آب و هوایی حتی در یک محله هم ممکن است رخ دهد برای مثال هوای اطراف یک پارک یا فواره آب به دلیل وجود رطوبت خنک تر از بخش های دیگر محله است. عوامل مختلفی در اقلیم یک منطقه تاثیرگذارند، برخی از عوامل به شرح زیر است:
ارتفاع ازسطح دریا:
در یک محل شیب دار مکان مرتفع سریعتر از مکان پست تر دمای خود را از دست می دهد و این بستگی مستقیم به ارتفاع مکان مورد نظر از سطح دریا دارد. به ازای هر 300 متر ارتفاع، 2 درجه سانتی گراد از دمای هوا کاسته می شود. در عین حال هوای سرد سنگین تمایل به تجمع در مناطق پست را دارند. اگر هوای این گونه مناطق مرطوب باشد، اغلب پدیده مه گرفتگی نیز اتفاق می افتد. از آنجاییکه مه نور خورشید را منعکس می نماید، بنابراین خنکی صبح در این گونه مناطق زمان بیشتری ادامه می یابد.
جهت شیب زمین :
بدیهی است که زمین های شیب دار رو به جنوب به دلیل دریافت انرژی خورشیدی بیشتر، به مراتب گرمتر از سایر جبهه ها است. به همین علت است که اغلب پیست های اسکی در زمین های شیبدار رو به شمال، و اغلب تاکستان ها در زمین های شیبدار روبه جنوب واقع هستند. در ضمن زمین های جنوبی در مقابل بادهای سرد زمستانی که اغلب از شمال می وزند نیز حفاظت می شوند. زمین های غربی به دلیل ازدیاد دمای هوا که بعد از ظهر ها اتفاق میفتد گرمتر از زمین های روبه شرق است .
وجود آب های محلی :
وجود آب در وسعت و حجم زیاد تاثیر به سزایی در تعدیل آب و هوایی یک منطقه هم از نظر دما و هم میزان رطوبت دارد. این آب، نسیم های متناوب خشکی و دریا را در طول شبانه روز ایجاد کرده ورطوب را افزایش می دهد.
نوع خاک :
ظرفیت گرمایی خاک، رنگ و میزان قدرت جذب آب می تواند تاثیرات مهمی روی اقلیم محل بگذارد. مناطقی که سطح زمین آنها با خاک به رنگ روشن پوشیده شده است، قسمت زیادی از انرژی خورشیدی را منعکس می نمایند. بنابراین سطح روی خاک و در نتیجه هوای مجاور آن دمای کمتری خواهد داشت. اما از طرف دیگر اگر بر روی این گونه زمین ها ساختمان هایی بنا شوند، انرژی منعکس شده به طرف ساختمان، موجب بالا رفتن دمای داخل آنها خواهد شد. همچنین زمین های سنگی و صخره ای در طول روز جذب انرژی نموده و شب ها انرژی ذخیره شده را خیلی زود منعکس می کنند که این پدیده برای مناطق سردسیر بسیار مفید است.
پوشش گیاهی :
پوشش گیاهی یک منطقه هم به دلیل ایجاد سایه و هم از طریق تبخیر، دمای محیط را کاهش می دهد. در مناطق سردسیر، پوشش گیاهی مانع از نفوذ بادهای سرد به مناطق مسکونی می شود. پوشش گیاهی نقش به سزایی در آلودگی هوا و گرد و غبار و همچنین کاهش آلودگی صوتی دارد. اما در مناطق گرم و مرطوب علی رغم نیاز به سایه درختان جهت جلوگیری از تابش نور خورشید، پوشش گیاهی موجب بالاتر بردن رطوبت هوا می شود که مانع وزش باد شده در نتیجه محیطی بسیار مرطوب با هوایی ساکن ایجاد می شود بنابراین در این گونه مناطق بهتر است از درختانی با تنه بلند استفاده شود تا علاوه بر ایجاد سایه موجبات پیشگیری از جریان هوا را فراهم نکنند.
محیط مصنوع :
وجود ساختمان ها، سطوح خیابان ها و پارکینگ ها و اغلب ساخت و ساز های بشری در تغییرات اقلیم یک محل تاثیر بسیار زیادی دارند. تاثیر ساختمان های بلند در ایجاد سایه و همچنین تغییر جهت باد را نمی توان نادیده گرفت. سنگ فرش تیره یا آسفالت خیابان ها انرژی زیادی جذب نموده، در نتیجه دمای هوای مجاور خود را به صورت قابل ملاحظه ای بالا برده و موجب ایجاد جزایر گرمایی می شوند . بدین ترتیب اقلیم محلی شهرهای بزرگ تفاوت بسیار زیادی با اقلیم مناطق مشابه روستایی دارد. در مناطق شهری متوسط دمای سالیانه در حدود 0.83 درجه سانتی گراد بالاتر از مناطق مشابه روستایی است این در صورتی است که حداقل دمای زمستان حدودا 1.7 درجه سانتی گراد گرمتر از مناطق مشابه روستایی است. تابش نور خورشید به دلیل آلودگی هوا حدودا 20 درصد کمتر از سایر مناطق مشابه بوده و به دلیل کاهش پوشش گیاهی، رطوبت نسبی نیز در حدود 6 درصد کمتر از مناطق مشابه است. همچنین به دلیل وجود ساختمان های بلند سرعت باد نیز حدودا 25 درصد کمتر است.
